Plantengildes

Al in zijn video's uit de jaren 80 hoor je Bill Mollison over 'plant guilds', doelend op planten die elkaar wederzijds ondersteunen. De laatste jaren begint de zoektocht naar plantengildes steeds meer een onderwerp te worden. In het boek Gaia's Garden deelt Toby Hemmenway zijn ervaringen met gildes. Ook schijnen Dave Jacke en Eric Toensmeier in hun edible forests er dieper op in te gaan. Toch is het onderzoek naar gildes een nog vrij nieuwe ontwikkeling, het is dus erg belangrijk dat zoveel mogelijk mensen hiermee aan de slag gaan, met deze draad hoop ik daar aan bij te dragen.

Het idee achter plantengildes gaat trouwens verder dan combinatieteelt, waarin enkele functieswederzijds worden gedragen, zoals bij het bekende voorbeeld van peen en uien, waarbij de ui de wortelvlieg verdrijft. Bij gildes gaat het om een grotere groep planten die wederzijds allerlei relaties vervullen. Het voordeel van het uitwisselen van ervaringen en experimenten heeft wel zijn beperkingen, een groep planten die een prima gilde vormt op de ene locatie kan op de andere locatie waardeloos zijn. De functie die planten voor elkaar vervullen hangen dan dan ook samen met de omstandigheden van de locatie. De grondsoort en vruchtbaarheid, wind, klimatologische en andere omstandigheden kunnen de functies die nodig zijn voor een voorspoedige plantgroei doen veranderen.

Bill mollison verondersteld een techniek van het willekeurig inzaaien en planten van zo veel mogelijk verschillende planten voor om over de jaren te kunnen onderzoeken welke planten het goeddoen op welke plek. Maar hij erkende ook dat het niet nodig is om iedere keer opnieuw het wiel uit te vinden en moedigde iedereen aan verder te gaan met zijn ondezoeken.

In Nederland wordt inmiddels op de jaaropleiding van de permacultuurschool ook aandacht besteed aan plantengildes, en een aantal mensen in nederland is beziggegaan met plantengildes. De benadering is om via het leren van de lokale natuur, lokale plantengildes te ontwikkelen. Normaal gesproken wordt uitgegaan van het grootste en meest permanente element, wat meestal een boom is. Vervolgens kun je van fruitbomen constateren dat de meeste lid zijn van de rozenfamilie (rosacea), en het dus de moeite waard is om de natuurlijke habitat van de rozenfamilie in jou omgeving te bestuderen. Een boom/struik van de rozenfamilie die veel in het wild voorkomt is bijvoorbeeld de meidoorn. Als je bestudeerd welke planten er op veel verschillende plaatsen bij een meidoorn voorkomen kun je van deze planten ook de families uitzoeken en andere planten uit die familie die eetbaar (of anderszins nuttig) zijn voor ons uitproberen bij een fruitboom.

Het werken met gildes is een manier om te leren van de natuur waar kringlopen altijd gesloten zijn. Het vergroot de diversiteit en veerkracht van je systeem en maakt je systeem een meer gesloten systeem dat waar de natuurlijke kringloop haar beloop vind.

Ik zal binnenkort een voorbeeld beschrijven, maar ik hoop vooral dat diegene die hiermee bezig zijn zich hier zullen roeren.

Website:

http://plantengildes.saiwala.nl/

Op http://plantengildes.saiwala.nl kun je uitzoeken of planten positieve/negatieve effecten op elkaar hebben. Er staat dat het geldt voor een gehele plantenfamilie, maar is dat niet kort door de bocht om te zeggen dat 2 gehele families het goed/slecht met elkaar kunnen vinden?

Wortelen (apiaceae) & Uien (alliaceae) is een veelgebruikt combinatie.
Betekent het dan ook dat ALLE planten uit BV de familie lamiaceae en de leguminosae (bonenkruid en bonen) het goed met elkaar kunnen vinden? Wat is jullie mening hierover?

Gebruiken jullie plantcombinaties waar jullie goede ervaringen mee hebben, zoja welke?


Groet,
Rob

Hoi Rob,

ik was hier: https://permacultuur.actieforum.com/t17-plantengildes?highlight=plantengildes een topic over plantengildes begonnen.

Er is overigens wel een verschil tussen het begrip 'gildes' in de permacultuur en het concept combinatieteelt. Wanneer het gaat om de bekende combinaties zoals peen en ui of mais, bonen, pompoen hebben we het over combinatieteelt. Dus twee of drie planten die elkaar ondersteunen. Wanneer we het hebben over een gilde, bedoelen we de nabootsing van een natuurlijke plantengemeenschap. Dus een grotere gemeenschap van planten die zoveel mogelijk relaties met elkaar aangaan.

Voorlopig is er vooral onderzoek gedaan naar het rozengilde (waar de meeste fruitbomen onder vallen) in nederland.

En ja inderdaad het is eigenlijk wat kort door de bocht om ervan uit te gaan dat alle geslachten en soorten binnen een familie dezelfde eigenschappen hebben, maar je moet ergens beginnen. Wanneer je met gildes werkt is het dus goed om dat in het achterhoofd te houden.

Zo heeft smeerwortel in het rozenglde de functie van bemesting en aantrekken van bestuivende insecten. Wanneer we stellen dat ruwbladigen in het gilde zitten vraag ik me inderdaad af of borage net zo goed is in het oppompen van nutrienten als de smeerwortel is, wel heeft borage natuurlijk een aantrekkingskracht op bestuivende insecten.

Wanneer we naar de gewenste eigenschappen van schermbloemigen kijken kunnen we wel constateren dat ze allemaal habitat voor roofinsecten vormen.

---------
Is het goed als ik deze post verplaats naar het al bestaande onderwerp over plantengildes?

gr.

Bedankt voor de duidelijke uitleg.

Is het goed als ik deze post verplaats naar het al bestaande onderwerp over plantengildes?

Natuurlijk is dat goed, ik heb niet gezien dat er al een topic was.

Groet,
Rob

Steeds als ik lees planten onder fruitbomen planten denk ik, is dat wel handig? Bij mij groeit er onkruid onder, dat ik een paar keer per jaar maai. Ik kan er nu gemakkelijk bij met snoeien, en als het fruit van de bomen valt. Ik kan er dus omheen en onderdoor lopen. En als de boom vol blad zit, is onkruid hardnekkig genoeg om toch in de schaduw te groeien. Misschien vind ik dit ook wel gewoon mooi, minder aangelegd. Als je alle ruimte moet benutten wordt het ook anders.

Maar die zones, dat je bessen onder fruitbomen kan planten, lijkt mij niet handig.

Ik geloof dat narcissen het goed deden met appelbomen (stond dat niet in Gaia's Garden). Dat leek mij nog wel te doen. Bij het snoeien zit die denk ik nog onder de grond. En bij het oogsten ook. Wat narcis bijdragen weet ik niet behalve dat het na een winter wel fijn is als iets verteld dat het tuinseizoen weer begint.

Ik vraag mij ook af of hoge planten niet ongedierte/ziekten in de boom brengt. In de boomgaarden hier spuiten ze rond de bomen alles dood, dat zal toch een reden hebben. Vorig jaar stond het onkruid hoog om de bomen en had ik meer ziektes.

Hoi chana,

Ik denk dat die ziektes vorig jaar ook te maken gehad kan hebben met de nattigheid. Vocht is een goede leefbodem voor allerlei schimmels en bacteries.

Onkruiden zullen (afhankelijk wat het is natuurlijk) ook je fruitbomen kunnen ondersteunen. Als er bijvoorbeeld paardebloemen, duizendblad, fluitekruid, smeerwortel en zuring onder groeit zullen de eerste drie roofinsecten aan trekken en de laatste twee nutrienten uit diepere lagen oppompen en bij vertering aan het einde van het jaar die nutrienten aan je bomen beschikbaar stellen.

Wanneer we een gilde ontwerpen proberen we dit type planten te vervangen voor iets waar we zelf ook nog wat oogst uit kunnen halen.

De toegankelijkheid van je fruitbomen is wel een punt, dat wordt iets minder makkelijk, maar je kan bijvoorbeeld een stuk of vier (afhankelijk van de grootte van je bomen) sleutelgaten aanleggen onder je bomen, waardoor je nog steeds overal bij kan.

Bessen struiken onder je fruitboom is gewoon een betere benutting van je ruimte inderdaad.

narcissen rondom de stam van je boom schijnen (veld)muizen af te schrikken, zoals toby hemenway het gebruik van narcissen beschrijft vind ik weer minder geloofwaardig. Hij schrijft in gaia's garden dat een ring van narcissen rondom je boom, buiten de druplijn, het gras op afstand zou houden. Maar ik ken zoveel plekken waar narcissen in het voorjaar opkomen en zich weer terugtrekken zonder dat het gras hier last van heeft dat ik daar weinig vertrouwen in heb.

Ik zal binnenkort het rozengilde zoals dat door Taco en Ishi in kaart is gebracht hier eens posten.

Linder schreef: Als er bijvoorbeeld paardebloemen, duizendblad, fluitekruid, smeerwortel en zuring onder groeit zullen de eerste drie roofinsecten aan trekken

Kan je daar iets meer van vertellen? Is dat goed?

Er staat bij een deel van de fruitbomen fluitekruid. Ik vind dat zo'n mooie plant. Laat die ook altijd uitbloeien. Maar mijn appel en perenboompjes zijn laagstam en het fluitekruid groeit zo hoog dat je die bomen niet meer ziet, echt! dus zodra ze uitgebloeid zijn maai ik. Die boompjes moet ik met een stoel snoeien dus zo heel klein zijn ze niet.

Paardenbloem groeien er niet, wel op het veld, dat is wel apart want waarom vormen die pluisjes daar geen planten?

Ik las met googlen dat roofinsecten ook sprinkhanen zijn. Die zitten ook vooral op het veld, niet bij de fruitbomen. Op het veld hebben ze meer zon denk ik. Daar zitten er heel veel. In de bijbel is het een van de 7 (?) plagen. Je had toch sprinkhanen wolken die het land kaal eten. Ik merk daar niets van.

he bah, weer foutje.

Linder schreef:Ik zal binnenkort het rozengilde zoals dat door Taco en Ishi in kaart is gebracht hier eens posten.

Graag! Daar ben ik erg benieuwd naar!

Ik las ook nog ergens (weet niet meer waar), dat narcissen de houdbaarheid van de vruchten aan de boom positief beïnvloeden.Ik heb er mijn bedenkingen bij, en het was ook niet beargumenteerd...
Misschien dat iemand er meer over weet?

Is het niet zo dat de meeste schermbloemigen allerlei goede insecten aantrekken die plagen aan andere planten kunnen helpen te onderdrukken?

Wat betreft de "loze ruimte" onder een boom; ik heb in mijn notenboom een frambozenstruik laten groeien zodat er toch nog fruit op de ruimte hangt waar anders niks zou groeien.

nog een link over plantengemeenschappen:
http://www.floravannederland.nl/plantengemeenschappen/


Groet,
Rob

Op http://journeytoforever.org/farm_library/weeds/WeedsToC.html#contents staat dat eenjarige onkruiden met een paalwortel toegevoegde waarde kunnen hebben voor je ondergrond mits ze niet te dicht groeien en dat de eenjarige planten dan dieper kunnen wortelen omdat ze van de opengemaakte ruimte kunnen profiteren. Heel vaak is het voorbeeld mais.

Ja, dan toch maar een voorbeeld van een gilde zoals taco blom en ook toby hemenway (gaia's garden) dat hebben uitgewerkt.

ik ben enigszins terughoudend met het geven van voorbeelden, omdat het onderzoek in de lokale omgeving kan leiden tot een gilde dat een kilometer verderop niet werkt, bv wegens een ander bodemtype.

Het gilde rondom fruitbomen, het rozengilde, zou er bv zo uit kunnen zien:
planten uit de volgende families zullen een fruitboom positief kunnen ondersteunen:
- schermbloemigen
- composieten
- lipbloemigen
- malvacea/kaasjeskruidfamilie
- amaranten
- ruwbladigen
- kruisbloemigen
- alliums (leliefamilie)
= Niet: cypressefamilie
= Niet vlinderbloemigenfamilie.

en dat brengt me alweer op de eerste tekortkoming van zo een lijst. Op rijke grond kan het plaatsen van vlinderbloemige (stikstoffixerende) planten bij een fruitboom al teveel mest geven aan de fruitboom waardoor die te snel kan groeien en daarmee minder sterk worden.

op armere gronden kan een vlinderbloemige juist wel positief zijn.

ook kun je met een lijst als deze dus niet omgaan om combinatieteelt vorm mee te geven. je kunt dus niet zeggen 'oh in deze lijst staan zowel schermbloemigen als kruisbloemigen dus bonen en kolen naast elkaar is (altijd) een goeie combinatie. Het gaat echt om het creeëren van een grotere plantengemeenschap.

en de beste weg daartoe is toch echt om in je eigen omgeving de natuur in te gaan en te observeren welke plantengemeenschappen je daar aan treft en die zo nauwkeurig mogelijk in kaart brengen.

een aantal dingen kunnen we echter wel beredeneren.
- schermbloemigen bieden habitat aan een aantal roofinsecten zoals lieveheersbeestjes, roofwantsen, gaasvliegjes en zweefvliegjes.

- composieten bieden nectar aan bv zweefvliegjes (die zijn zelf nectar etend, maar hun larven zijn roofinsecten.

deze bloemen helpen dus om plaagdieren die blad en vrucht aanvreten in balans te houden.

- lipbloemigen trekken bestuivers aan.

- ruwbladigen zoals smeerwortel en longkruid zijn heel goed in het verzamelen van nutrienten uit diepere bodem lagen (fruitbomen wortelen vrij oppervlakkig), en stellen dit ter beschikking voor andere planten als hun blad verteerd. smeerwortel zelf verzamelt heel veel kalium dat bij vertering van het blad beschikbaar wordt voor de fruitboom, kalium hebben fruitbomen veel nodig voor de vruchtzetting.
bovendien zijn de bloemen goed voor bestuivers.

- alliums zijn mild schimmelwerend (vreemd want ze zijn zelf juist weer erg gevoelig voor roestschimmels.)

- de cypressefamilie (waaronder bv de juniper/jeneverbes), is s winters een overleefplek van een aantal schimmels zoals perenroest die fruitbomen kunnen aantasten.

over kruisbloemigen, malvas en amaranten kan ik niks zinnigs zeggen kwa functionaliteit, toch tref je die planten dikwijls aan rondom bomen van de rozenfamilie, je kan ze weglaten omdat je de functie (nog) niet ziet, of voor de zekerheid er van uitgaan dat er een kans is dat ze toch wel degelijk een functie vervullen.

nogmaals, ga vooral in je eigen omgeving plantengemeenschappen observeren als je geïnteresseerd bent in het bouwen van gildes.

m.b.t. de amaranthen zou dat onkruid-boek wat ik eerder noemde iets kunnen betekenen. Die maakt, als ik het goed heb begrepen, diepe grondlagen zowel los als dat hij ook de diepe grondlagen van humus verzorgt door zijn wortelresten daarin achter te laten. Dat vindt een fruitboom vast leuk.

Ik vraag me alleen af hoe ik wilde plantenfamilies moet observeren in een niet-wild landschap? En als ik al een fruitboom ergens tegen zou komen zou ik hem waarschijnlijk nog niet als fruitboom identificeren Dat wordt dan heel moeilijk... De plantenfamilies van de omgevende planten zou dan waarschijnlijk met behulp van het plantenboek wel lukken.

fruitbomen komen in extensief beheerd landschap weinig voor, maar je kunt kijken naar meidoorns, die zitten ook in de rozenfamilie, ook staan er wel wilde appels en peren hier en daar, of krentenboompjes (amelanchier).

wilde landschappen hebben we niet in nederland, maar het is dus de uitdaging om een stuk te vinden dat al geruime tijd extensief wordt beheerd...
(ja is niet al te makkelijk in nederland...)