Permacultuurprincipes

In deze draad wil ik graag voor de totale permacultuur-leek de principes op een rij zetten en hier voorbeelden van geven. Het lijkt me tof als we behalve de bekende voorbeelden die je in permacultuurboeken vaak leest zoals de veelzijdige kip, ook veel voorbeelden kunnen geven van permacultuurprincipes in actie uit onze eigen ervaringen.

Nu weet ik dat er nogal verschillen bestaan tussen die van de ene schrijver en die van de andere schrijver. Zelf vindt ik de 12 principes van Holmgren niet erg concreet en soms wat conceptueel, maar misschien moet ik nog in de situatie komen waar deze set van pas gaat komen. Ik heb ervoor gekozen om de set van tien principes die van mollison zijn afgeleid te gebruiken, niet alleen omdat deze in duitsland en nederland werden gebruikt bij door mij gevolgde PDC's maar ook omdat ik ze erg praktisch en concreet vind.
Hier vind je meer over de pincipes in het engels (zowel homgren al mollison): klik hier

Als anderen daar anders tegenover staan dan hoor ik graag afwegingen.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Om te beginnen zijn er drie ethische principes geformuleerd, bij het ontwerpen en inrichten van onze omgeving moet ons ontwerp aan de volgende ethische waarden voldoen
- zorg voor de aarde,
De aarde geeft ons leven, alle voorwaarden om te leven bestaan hier, het is onzin om kapitalen uit te geven om het heelal te ontdekken terwijl nog niet eens voor de aarde kunnen zorgen. Behalve de praktische afweging van de instandhouding van onze soort is er ook een morele afweging, we moeten respect voor al het niet menselijke leven op aarde leren op te brengen en de ruimte geven. Oftwel stoppen met de uitputting en vervuiling van de aarde. Ons ontwerp moet dus zorgen voor de aarde
- zorg voor mensen,
Het ontwerp moet ook zorgen voor mensen, en tegemoetkomen aan de behoeftes van de bewoners/gebruikers van de te ontwepren omgeving. Daarin wordt natuurlijk naar een aanzienlijke opbrengst in voedsel gekeken maar ook ook de behoefte aan gezondheid, onderdak, sociale interactie, bevredigind werk, natuur, vrije tijd, cultuur en vermaak. Dit klinkt logisch maar hoeveel mensen kunnen zeggen dat hun huidige omgeving aan veel van deze behoeftes tegemoet komt? Stedelingen mogen dan veel sociale interactie hebben, en de stad voorziet in heel veel vermaak en woningen, maar geen voedsel, en hoe zit dat met ruimte, rust en vrije tijd? Om over gezondheid maar niet te spreken.
Op het platteland wordt dan wel veel voedsel geproduceerd, maar met het leegstromen van het platteland en de constante schaalvergroting van het boerenbedrijf, hoeveel blijven er nog over in de provincie? In groningen zijn er dorpen waar meer dan 70% van de huizen leeg staat...
- eerlijk delen
In het begin werd dit principe vaak iets scherper geformuleerd. Het ging om 'limits to growth, and share of the surplus'. Dit ging dus over kleinschaligheid. Het was een oproep om niet te blijven groeien, en niet meer te nemen dan nodig is. Het gaat over de beperkingen die de aarde heeft, in de vruchtbaarheid van de bodem, in de ontginning van natuurlijke hulpbronnen en haar vermogen met vervuiling om te gaan. Het gaat ook over de verdéling van dat wat de aarde ons te bieden heeft. Bill Mollison was overtuigd van de noodzaak tot wereldwijde populatiekrimp. Omdat dit bij veel mensen heftige reacties opriep door de associatie met de chinese een-kinds-politiek is dit later steeds minder scherp geformuleerd.
Wat inmiddels wel weer een onderwerp van discussie is geworden sinds inburgering van het begrip 'de ecologische voetafdruk', is de limiet op groei en zelfverrijking. Een berekening van het aardoppervlakte per persoon dat een gemiddelde noord-amerikaan gebruikt aan grondstoffen (energie, bouwmateriaal, voedsel, kleding etc.) wees uit dat wanneer de hele wereld dit voorbeeld volgt er 3 tot vier 'aardes' nodig zouden zijn om iedereen te voorzien. Niet mogelijk dus. (Voor de gemiddelde europeaan is dit 2 tot 3 aardes.) We kunnen we het idee van het oneindige-groei-model overduidelijk tot mythe verklaren. Ook onderstreept het hoe onwaarschijnlijk de veronderstelling in het vrije-marktdenken is dat iedereen deze welvaart kan bereiken als ze maar hard genoeg werken. De aarde heeft haar limieten, we moeten ons dus ook beheersen in wat we voor onszelf nemen om genoeg voor de rest van de mensen en niet-mensen over te laten. Dit vertolkt zich in het concept van het 'eerlijke aarde aandeel'. (zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Ecologische_voetafdruk)

Goed tot zover de theorie, ik hoor graag aanvullingen of commentaren, aan deze tekst kan natuurlijk eindeloos geschaafd worden.

Lerend van de natuur zijn er op een zeker moment principes geformuleerd die achter de efficientie van natuurlijke systemen lijken te zitten.
Deze kunnen van pas komen bij het ontwerpen van permanente cultuur.
1.
Werk met de natuurlijke successie mee
In de monocultuur met eenjarige gewassen zet je ieder jaar de ecologie terug naar de pioniersfase, wat veel werk kost. Bovendien zijn niet alleen veel van onze groentes pioniers, ook wat wij onkruid zijn gaan noemen doet 't het best in die omstandigheden, wat ons nog meer werk oplevert. In permacultuur moedigen we het volwassen worden van de ecologie juist aan, en proberen we alle fases, van pionier tot climax vegetatie te begeleiden en voorzien van soorten die passen in die fase maar ons wel opbrengst opleveren.
2.
Vergroot diversiteit
Hoe diverser, hoe veerkrachtiger je systeem is. Hierin speelt niet alleen de kwantiteit aan leefvormen een rol maar vooral de hoeveelheid (voordelige) relaties die ze aangaan. De zoektocht naar plantengildes is een goed voorbeeld van dit principe in actie. Daarnaast weerklinkt het oude spreekwoord over 'niet al je geld op één paard verwedden' in dit principe. Als wegens vorst alle fruitbloesem kapot gaat heb je nog groente om van te leven, als de ene plant uitvalt heb je nog een ander product om op terug te vallen.
3.
Elk (belangrijk) element dient minimaal drie functies
Het meest gebruikte voorbeeld uit permacultuur boeken is volgens mij de kip. Die je eieren, vlees en veren kan oplveren, maar ook bemesting, het wieden van onkruid, en het opruimen van schadelijke insecten. Er zijn zelf mensen die hun kippen hok aan de kas vast hebben gebouwd op die manier de co2 en zuurstof uitwisseling tussen planten en dieren te optimaliseren, en de warmte van de kippen te gebruiken voor de planten in de winter.
4.
Elke belangrijke functie wordt gedekt door meerdere elementen
Ook hier weer dat spreekwoord... Functies zoals de opbouw van bodemvruchtbaarheid, voedselvoorziening, watervoorziening, electriciteit, etc zouden door zoveel mogelijk elementen gediend moeten worden. Als waterbron bijvoorbeeld, leidingwater, regenwater, grondwaterpomp, grijswater, waterfilters etc. Als er een uitvalt of vervuild raakt zijn er nog andere back-ups.
5.
Nadruk op (lokale) biologische bronnen
Of het nou gaat om bemesting van de tuin, bouwmateriaal of gekocht voedsel.
6.
Sla energie op en (her)gebruik het op de plek
Zonne energie wordt niet alleen opgeslagen in accu's maar ook in de bodem in de vorm van humus en biomassa op de tuin, bomen zijn erg goed hierin! Ook windenergie of waterverplaatsing is op te slaan. Water zelf is op te slaan en vele malen her- te gebruiken voor het je systeem weer verlaat, misschien blijven sommige watermoleculen wel voor altijd in omloop in jou systeem.
7.
Efficiente energie planning
Een slim ontwerp beperkt de vebruikte energie. Een goed voorbeeld is het plaatsen van elementen die vaak aandacht nodig hebben, of waarvan materiaal of vaak van de een naar de andere plek gebracht moet worden, langs een pad. Iedere keer dat iemand toch al dat pad afloopt kan die een van de klusjes doen die deze elementen behoeven. In de permacultuur delen we onze leefomgeving vaak in zones in. Deze indeling volgt uit hoe vaak we ergens komen en de afstand tot ons huis (of ander epicentrum van activiteit), bij de plaatsing van elementen staan we stil bij hoe vaak we ergens komen.
8.
Bouw een intensief systeem
Dit kunnen we doen door te stapelen in tijd en ruimte. Stapelen in de ruimte door het gebruik van alle groeilagen, hoge bomen & lage bomen, struiken, de kruidlaag, de wortellaag, kruipende planten en klimmende planten. Het stapelen in tijd kan bijvoorbeeld door sla te laten groeien tussen andijvie. De ruimte tussen de langzaamgroeiende andijvie is onbenut potentieel waar prima snelgroeiende sla kan staan, tegen de tijd dat de andijvie de ruimte nodig heeft wordt de sla ge-oogst.
9.
Relatieve locatie
Denk bij het plannen van elementen na over de relatie, de interactie met andere elementen, zijn er elementen die baat hebben bij dit element, of juist niet? Welke elementen vullen elkaar aan. Een boom voor je huis, of juist een kas? waar plaats je de composthoop. Zijn er stikstof-fixerende planten die goed groeien naast die plant die juist heel veel nodig heeft? Is er een plant die precies daar groeit waar die andere plant geen gebruik van maakt, hoe zien hun wortelstelsels er uit, staan ze mooi bij elkaar?
10.
Vergroot de rand
Zoals welbekend onder ecologen en biologen zijn randen ontzettend hoog in biomassa en diversiteit. Een bekend voorbeeld zijn de rand tussen bos en veld, waar de organismes van zowel bos als veld voor komen, en bovendien organismes die alleen in de rand voorkomen. Het vergroten van rand zorgt ook voor meer uitwisseling tussen de twee ruimtes waar het de rand van is. Denk bijvoorbeeld aan de uitwisseling van zuurstof en co2 in onze longblaasjes. onze vertakte longen met aan de fijnste vertakkingen allerlei blaasjes dienen om het raakvlak te vergroten. Een boom is ook een rand, tussen de lucht en de bodem, de beide vertakkingen, in de takken en in de wortels onder de grond maken het een uiterst efficient organisme voor de uitwisseling van energie, stikstof, koolstof, waterstof en nog veel meer. Ook op sociaal gebied kun je de rand proberen te vergroten.

Wie kan er meer voorbeelden geven van permacultuurprincipes in actie?
Of heeft er iemand ervaring met het werken met holgrens principes, wil je die delen?[url][/url]klik hierklik hier

Hallo allemaal, dit is mijn eerste bericht op deze site. Graag wil ik starten met Permacultuur omdat de principes mij aanspreken. Wat ik niet zo goed terug kan vinden, is hoe je nu het beste start hiermee. Kan iemand mij hierbij helpen?

Waar wil je de principes op gaan toepassen, en wat is je woon/leef-situatie?

Woon je in de stad, of in een buitenwijk, of platteland, heb je een tuin of balkon. Of wil je je leven anders inrichten en een andere leefstijl aanleren?

kortom, wat wil je aanpakken?

Hi, wij wonen landelijk. We hebben een hoeve als woning. Ik heb een bescheiden tuinkas waar ik graag tomaten kweek en andere groentjes die weersgevoelig zijn. Het is een natuurbeschermd gebied. We hebben soms bezoek van hertjes in de wei, meneer de fazant komt regelmatig voorbij gewandeld, we hebben een aparte huisbewoner, een uil, en zo van die dingen die zo mooi zijn. Verder heb ik een aantal enorm oude pruimenbomen. Daaronder lopen kippen. Ook een paar appel-en perenboompjes. Enfin, naast het huis, op de noord-oost kant heb ik een stuk grond waar ik graag wat mee wil doen. Afmeting zal zo'n 8 bij 20 meter zijn, omheind door oude meidoorns. Ik wil vooral fruit en groentjes gaan zetten. Dat doe ik al een paar jaar, maar steeds in keurige rijtjes en dat werkt niet. Beter gezegd nog, het kost enorm veel werk om dat dan ook netjes te houden. Bovendien past dat niet in het totaal beeld, te gecultiveerd. Geeft dit een beeld om je advies te vragen?

Thx, Linda

Hoi Linda,

Als je er echt voor wilt gaan raadt ik je aan veel op internet te lezen, en een boek aan te schaffen of downloaden. In een ander topic worden verschillende boeken besproken die je op weg kunnen helpen.

Het belangrijkste antwoord hoe je begint is denk ik, begin met observeren. Observeer bijvoorbeeld hoe de zon, wind en water zich over je grond bewegen. Kijk naar de structuur van de bodem en bedenk hoe je graag wil dat die is.

Misschien wil je (op een gedeelte) een soort voedselbosje aanleggen, met groente, kruiden en fruit door elkaar, planten die wat minder onderhoud nodig hebben en bij voorkeur meerjarig of zelfuitzaaiend zijn. Zorg dan dat je de boompjes ver genoeg uit elkaar zet zodat er nog groenten tussen te groeien zijn. Rondom die boompjes kun je bessenstruiken planten en daaromheen groenten. Je kan ook een aparte kruidentuin en/of groentenbedje aanleggen waar je meer intensieve groenten kweekt. Wanneer je goed mulcht, onderdruk je veel onkruid wat minder werk betekent. Ook door niet te spitten maar het bodemleven te activeren met organisch materiaal, en nooit meer over de bedden te lopen scheelt heel veel werk.

Verder is het altijd goed om te beginnen met het maken van een kaart van het stukje grond, en het schetsen van heel veel potentiele lay-outs voor de bedden en paden, die dus permanent worden. Maak een lijst van je behoeftes, wat wil je en wat wil je niet, en kies daarmee de elementen (bomen, groenten, kruidenspiraal, kas etc), en bedenk wat de beste plaats daarvoor is. De bekende keukenraam-regel voor kruiden werkt! een kruidentuintje dat zichtbaar is uit het keukenraam (een paar meter van de keukendeur) wordt beter gebruikt en onderhouden dan één verder weg.

Met het oog op hoeveel werk je er aan hebt is ook de permacultuur methode niet vrij van werk, al wordt dat wel elk jaar minder. Je kan proberen door goed te letten op hoe planten groeien en welke plaats in de ruimte ze in nemen, deze planten zo dicht mogelijk bij elkaar zetten, waardoor er maar weinig ruimte voor onkruid tussen overblijft. Zo kunnen er in de schaduw rondom een grote tomatenplant prima basilicumgroeien, en rondom mais, die lange stengels de hoogte in heeft, kruipende pompoenen met hun brede bladeren.
Tussen de koolrabi kun je spinazi groeien en die kun je mengen met peen en uien. Allemaal combinaties die elkaar niet erg beconcureren en dicht op elkaar kunnen groeien. De ruimte die tussen planten overblijft kun je afdekken met door organisch materiaal of met levende bodembedekkers zoals spinazi, veldsla en dergelijke. Dit zorgt ervoor dat er weinig ongewenste plantengroei is, de bodem minder uitdroogt en het bodemleven actiever blijft. Dit kost je als het goed gaat dus veel minder werk

Ik ben zelf een boekenmens, en zou zeggen duik met boeken de tuin in, gaia's garden en the earth care manual zijn erg inspirerende boeken vol van voorbeelden, en ga verschillende dingen uitproberen. Als je er geld voor hebt kun je op verschillende plaatsen in nederland praktische workshops volgen.

Als je meer specefieke vragen hebt hoor ik het graag.

Wat waren de redenen waarom je zegt dat het tot nu toe niet echt lukt? Te veel werk alleen of lukken er bepaalde dingen niet? Wat gaat er mis?

Hallo, de laatste tijd ben ik geneigd een vierde ethisch principe te gebruiken, of om het ontwerpprincipe Diversiteit te upgraden naar ethisch. In elke transitie-speech die Rob Hopkins geeft, "oervader" van de transitiebeweging, beklemtoont hij het belang van diversiteit als sleutelgegeven om veerkracht in je gemeenschap te creëren. Je zou kunnen argumenteren dat diversiteit vervat zit in in de andere drie ethische principes, maar dat is alleen een evidentie voor wie vanuit de permacultuurbril kijkt, voor mensen die niet zo vertrouwd zijn met permacultuur is diversiteit vaak een geheel nieuw concept. Het lijkt me dat je op het niveau van een gemeenschap kan zorgen voor de aarde, voor de mens en voor een eerlijke verdeling, en dat je toch nog in een monocultuur blijft zitten met racisme, conservatisme, onverdraagzaamheid voor andere ideeën, geaardheid, enz. Daarom heb ik 't telkens over diversiteit, zowel in de gemeenschap als in de tuin. Ik ben actief in de permacultuurbeweging én in transitie, en het gebruik van diversiteit als sleutelelement helpt me om die twee dingen in mijn gedachten beter met elkaar te verzoenen. Dus: